YAŞAM BAŞKA YERDE-Milan Kundera
(orjinal adi: zivot je jinde (Cekce)
Jiří Wolker(1900-1924)adli Çek şairi pek kimse bilmez.Başlıktaki dize ona ait.Lirik şiirler yazan bu naif şair genç yaşta tuberküloza yakalanıp öldü.Romanda gecen en etkileyici dizelerden biri sadece yerel bir üne sahip bu şairin.Aslında romandaki kahraman Jaromil'e de ait olabilirdi bu dize.Çünkü Arthur Rimbaud'nin da dedigi gibi:
''Bütün şairler kardeştir.Hepsi ayni soydan gelir.Görünmez bir bagla birbirlerine baglanir ve tanirlar gerçek şairleri''.
Bahsetmek istedigim kitap,yaşama başka yerden bakan,dizeleriyle yeni bir hayat,yeni bir düş kuran;hayatın anlamını şiirlerinde sözleri ve imgeleriyle sadece sorgulamayan,birfiil yaratan bütün şairlerin,hem kişisel hem ortak oykusu belki de...
Jaromil adlı bir şair karakteri anlatiyor bize Milan Kundera.Bunu ustalıkla yapıyor.Buhranli savas sonrasi bir donemin Cekoslavakyasinda Jaromil farkli yetenekleri olan içine kapanık bir çocuk olarak karşımıza çıkıyor.Resim kabiliyeti de olan bu çocuk şiire yöneliyor.Gençliginde dönemin etkisiyle soyut,imgesel ve romantik siirler yazan Jaromil lisede sosyalizmle tanışıyor.
Sosyalist gençlerin mottosu aynı zamanda şairimizin de ruh yapısını yansıtıyor:''Yaşam Başka Yerde''.Sosyalist devrim olunca lirik şiirler yazmaya başlıyor.Hayatındaki en önemli kişi annesi.Annesiyle olan ''aşk''ı bütün yaşamı boyunca peşini bırakmıyor.Ergenliginde ve karşı cinsle ilk tecrübelerinde çocukluk hep peşinden geliyor.Aşkın,devrimin,hayatın mutlak olmamasi bir insanlik trajedisi olarak Jaromil'in bütün yaşam yolculugunun ve şiirlerinin içine siniyor.Onun icin şiir bir hayat.Yaşamı başka yerde aramasını saglayan bir kapı.Istediginde atlayıp kacıp sonra geri gelebilecegi bir pencere...''Gerçek''i hayatında yakalayamayan naif ama aynı zamanda yetkinleşmemiş bir ruhun ete kemige bürünmesi Jaromil...
Düşle gerçek içiçe geçiyor Jaromilde.Birden çok hayatın içinde düşten gerçege oradan tekrar düşlere dalıyor.Ikisi birbirine karışıyor.Adeta imge dolu has bir şiirin bize hayattan daha sahici gelmesi gibi...
Jaromilde varoluşunu anlama ve anlamlandırma çabası yazdıgı şiirlerle oluyor.Hep sorguluyor hayatı çünkü ona gore mutlak olmayan bir hayat,ölüme dogru akan bir hayat hep eksik kalacaktır.Bu eksiklik;tamamlanmamışlık hissi veya Heidegger'in "dunyaya-atilmislik" (geworfenheit) dedigi olgu.
"şair dün, yaşam gözyaşları kadar boş, dedi, bugünse yaşam kahkaha kadar keyifli diyor ve her ikisinde de haklı. bugün, her şey sona eriyor ve sessizlikte yitip gidiyor, diyor, yarın, hiçbir şey sona ermiyor ve sonsuza dek yankılanıyor diyecek; ikisi de doğru. şairin hiçbir şeyi kanıtlamaya ihtiyacı yoktur; tek kanıt duygunun yoğunluğunda bulunur.
lirizmin dehası, deneyimsizliğin dehasıdır. şair dünyaya dair pek az şey bilir, ama ondan fışkıran sözcükler, kristal kadar kesin olan güzel eklemlenmeler oluşturur, şair olgun bir adam değildir, ama sözleri, karşısında kendisinin de eli kolu bağlı kaldığı bir kehanet havası taşır."
Kundera,döneminin en önemli modern romancılarindan.Müthiş felsefi bir yetkinligin,yalın bir anlatımla romanlaştırıldıgını görüyoruz.''Yasami baska yerlerde arayanlar''in hikayesini dramatize etmeden hafif ironik ve şiirsel bir dille sunuyor.Adeta has bir şiir okumanın verdigi hazzı alıyoruz kitabın sonunda.Hayatın-ölümün-aşkın-devrimin ''herhangi bir şair''in izinden giderek tüm şairlerin hayatlarını birbirine baglayan bir görünmez ipin izini sürüyoruz.Yani''Şairin Romanı''yla karsi karsiyayiz.Gençlik döneminde Kundera'nin şiirler yazdigini unutmayalım.
.
Kitapta onemli şairlerle yollar kesişiyor.Lermontov,Mayakovski,Arthur Rimbaud,Perry Bysshe Shelley gibi.
"ama ben
ben
kendi kendime boyun eğdirdim
kendi türkümün
gırtlağını
çiğnedim,"
Mayakovski
Kundera'nin okunmasi farz olan diger romanlari:Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği, Gülüşün Ve Unutuşun Kitabı(Iletisim Yayinlari)Şaka (Can Yay.)
Romani,edebiyati seven ve roman teknigiyle yakindan ilgilenen herkese ve aynı zamanda kendime güzel geridönüşümler aldigim Kundera'nin roman teknigi ve modern edebiyattan bahsettigi non- fiction eserlerinden ''Ölümsüzlük'' ve ''Roman Sanatı'' kitaplarını herkese ve aynı zamanda kendime öneririm.Can Yayinlarindan...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder